Wytze Jans Faber was een veelzijdig man. Naast de vier beroepen die we al eerder tegenkwamen (brander, veerschipper, koopman en landbouwer) was hij ook nog actief in de kerk en plaatselijke armenzorg.
In het vorige artikel over de jeneverstokerij van Rottevalle kwam al ter sprake dat Wytzes vader, Jan Jelkes Faber, met redelijk succes de stokerij dreef. Wytze nam deze echter niet over maar ging zijn eigen weg.
Schipper op een beurtschip
In 1843 trouwde Wytze met Hijlkjen van Dijk, de dochter van de herbergier Tjerk van Dijk. Als zijn beroep werd toen veerschipper genoteerd. In die jaren was er een wekelijkse beurtvaart tussen Rottevalle en Leeuwarden met een vast vaarschema. In het Jaarboekje over 1843 voor de provincie Friesland staat een overzicht van alle afvaarten uit Leeuwarden met de ligplaats en tijd van vertrek. Naar Rottevalle vertrok op vrijdag om 12 uur een veerschip vanaf de Tuinen. Dit schip was op donderdagochtend uit Rottevalle vertrokken. Of er ook een veerdienst was op Heerenveen of Drachten wordt niet vermeld. De vertrektijden en -plaatsen werden ook in de krant gepubliceerd zodat voor reizigers duidelijk was wanneer ze waar moesten zijn om letterlijk de boot niet te missen.
De families verbonden
De kans is groot dat Wytze schipper was op de beurtvaart naar Leeuwarden. Er is namelijk nog een aanwijzing in die richting. In stukken van rond 1880 wordt vermeld dat Atze van Dijk, de broer van Hijlkjen die later de herberg over zal nemen, zijn beurtschip verkoopt. Het zou dus heel goed kunnen dat Wytze schipper was op het beurtschip van zijn schoonfamilie. In dat geval is het nog een interessante vraag wat eerst kwam: leerde Wytze eerst Hijlkjen kennen en werd hij daardoor schipper voor de schoonfamilie, of was hij eerst schipper en leerde hij zo Hijlkjen beter kennen. Hoe dan ook, de families moeten elkaar goed hebben gekend. Het waren allebei ondernemers, ze woonden bijna tegenover elkaar en ook zakelijk hadden ze met elkaar te maken. De jenever uit de stokerij zal in flinke hoeveelheden in de herberg zijn geschonken.
Wytze als armenvoogd en diaken
Op een notariële akte kom ik de naam van Wytze tegen in de hoedanigheid van armenvoogd. Op een andere staat hij vermeld als diaken, samen met Anne Hendriks Faber. Deze vermeldingen hebben veel met elkaar te maken. In de Nederlands Hervormde kerk is diaken een officieel ambt met een aantal specifieke taken. Daartoe behoort onder andere de armenzorg maar ook het aankaarten van sociale problemen en in het algemeen het stimuleren van diaconaal werk, oftewel het maatschappelijk werk dat door de kerk wordt gedaan. Samen met de ouderlingen, predikanten en kerkrentmeesters vormen de diakenen het bestuur of kerkenraad van een plaatselijke kerkelijke gemeente. Over het algemeen waren dit betaalde functies voor personen met enig aanzien in de gemeenschap. De armenzorg was lange tijd een belangrijke maatschappelijke taak van de kerk waar veel mensen van afhankelijk waren. De kerk had hierin zo’n grote rol omdat de overheid alleen indirect steun verleende. In een volgend artikel ga ik wat dieper in op de armenzorg en de soms schrijnende situatie van gezinnen en alleenstaanden.
Op de foto bij dit artikel staat het schip dat de beurtvaart Gorredijk-Leeuwarden uitvoert. Vanaf Rottevalle zal een vergelijkbaar of mogelijk iets kleiner schip hebben gevaren. In de 19e eeuw hadden dit soort schepen nog geen motor, maar moesten ze het doen op zeil of met paard- of menskracht.